KİTABXANA İŞÇİLƏRİ ÜÇÜN QİYMƏTLİ VƏSAİT

Mövzunun mahiyyətinin hərtərəfli açılması məq­sədilə, ilk növ­bədə, “Kitabxana” sözünün ifadə et­diyi məna və məz­mununa nəzər salmaq yerinə düşərdi. Qədim dövr­lər­dən üzü­bəri dilimizdə ge­niş mənada işlədilən “ki­tab” sözü ərəb dilinə məxsus olub, bizim “Ana di­limiz”də də “kitab, mək­tub və yazı” mənalarında iş­lənməkdədir. Müa­sir dövr­də isə, kitablar öz məz­mununa görə çox sahəlidir: ədəbi-bədii, ictimai-siyasi, tarixi-coğ­rafi, təbii-texniki olmaqla müasir elmi-texniki tərəq­qinin, demək olar ki, bütün sahə­lərini əhatə edir...

Burada, yeri gəlmişkən, klassiklərimizdən Bəh­mən­yarın, H.B.Zə­rdabinin, N.Vəzirovun və Dün­ya­şöhrətli xalq şairi­miz S.Vurğunun elm və kitab­la­rın həyati əhəmiyyəti haq­qın­da söylədikləri ədə­bi­yaşar alimlərimizin əbədilik şöh­rəti qazanmış mü­­­­lahizələrini qeyd etmək də yerinə düşər­di...
Ə.H.Bəh­mən­yar: “Elə adamlar axtarın ki, onlar­la söhbət yaxşı kitaba bərabər olsun, elə kitablar da axtarın ki, mü­taliəsi filosoflarla söhbətə dəy­sin”.
H.Zərdabi: “Kitab qiymətli xəzinədir”.
N.Vəzirov: “Kitablar bizi ötən əsrlərin mənəvi hə­­yatının varisi edir”.
S.Vurğun: “Şairin sözü insan qüvvəsinin sərkər­də­si­dir”.
Yuxarıda qeyd olunan mülahizələrin ümumi məzmunu ölkə­mizdə “Kitabxana” yaradılmasına, bir növ”, rəvac ver­mişdir... Azərbaycanda XIII əsrdə Nəsrəddin Tusinin Ma­rağa rəsədxa­nası - Kitabxanası, XVI əsrdə Şah İsmayıl Xə­tainin Sa­ray Ki­ta­b­xanası məşhur olub. XIX əsrdə A.Ba­kıxanovun və M.F.Axun­d­­zadənin zəngin “Ev kitabxana”sı olub... Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan da ilk “Kütləvi Kitabxana” N.Nəri­manov tərəfindən 1894-cü ildə Bakıda yaradılmışdır...
Sabiq Azərbaycan SSR-də 4 minə qədər Kitabxana fəa­liy­­yət göstərmişdir... Azərbaycanın müstəqilliyi dövründə isə ölkə­miz­­də kitabxana şəbəkəsi daha da genişlənmişdir... Beləcə də, Humanitar elmlər sahəsinə yeni bir elm sahəsi - Kitab­xana­şünaslıq daxil olmuşdur... Bu sahədə prof. A.Xə­ləfovun, prof. T.Kərimovun, Ə.İsmayılovun və baş­qa­­larının əməyini, xüsu­si­lə, qeyd etmək olar...

Bu yaxınlarda Azərbaycan Milli Kitabxanasında işlədi­yim günlərin birində AMK-nın Xidmət İşləri üzrə direktor müavini, Əməkdar Mədəniyyət işçisi Ədibə xanım İsma­yılova və onun yenicə işıq üzü görmüş - “Oxuculara xid­mə­tin əsas istiqa­mətləri, inovativ yeniliklərin tətbiqi təcrü­bəsi” (Bakı, 2016) kitabı ilə yaxından tanış olduq.
Kitab­xana işçilərinin gündəlik fəaliyyəti üçün “hava və su” kimi vacib olan bu kitabı Əməkdar mədəniyyət işçisi, prof. K.Ta­­hirov redaktə etmiş, ki­taba əmək­dar mədəniyyət işçi­si G.Səfərəliyeva Rəy yaz­mışdır.

Onu da qeyd etmək yerinə düşər ki, Azərbaycan kitab­xa­na­şünaslığı sahəsində ilk təcrübə kimi yazılmış bu əsər­ müəllifin uzun illər Azərbaycan Milli Kitabxanasında ça­­lış­dığı iş təcrü­bəsi əsasında ərsəyə gəlmişdir. Odur ki, müəl­lif geniş geniş oxu­cu kütləsinə xidmətin əsas istiqa­mətlərini və bu sahədə qa­zandığı təcrübənin əsas yenilik­lə­rini çox müvəffəqiyyətlə oxu­cu­lara çadıra bilmişdir...

Müəllif müasir həyatımızın vacib bir sahəsinə həsr etdiyi bu kitabın əvvəlində “Giriş” və ya “Ön söz”, “Ön söz əvəzi” ver­məsə də, elə kitabın ilk səhifələrindən aydın olur ki, “Öl­kəmizdə kitabxana sahəsinin inkişafına Azər­baycan xalqının Ümummilli lideri Heydər Əliyevin xüsusi diqqəti olmuşdur... Azərbayca ikinci dəfə rəhbərlik etdiyi 10 il müddətində Milli Kitabxanaya 4 dəfə səfər edən Ulu Öndər bu tipli mənəviyyat məbədinin inkişafını daim diq­qət mərkəzində saxlamışdır... Onu da qeyd etmək ye­rinə düşər ki, Ulu Öndərimiz Heydər Əli­yevin siyasi, mədəni və mənəvi yetirməsi olan Hörmətli Pre­zidentimiz İlham Əliyev də Milli Kitabxananı daim diqqət mər­kəzində sax­layır. O, bu münasibətlə 2004, 2005, 2007, 2008-ci illərdə verdiyi sərəncamlarla “Azərbaycan Res­publika­sın­da Ki­tab­­­xana-İnformasiya sahəsinin 2008-2013-cü illər­də in­ki­şafı üzrə Dövlət proqramı”nda isə bu sahədə əsas­lı is­lahatların aparılması nəzərdə tutulmuşdur...
Onu da qeyd edək ki, rəy yazdığımız bu əsərdə “Dövlət proq­ramında” nəzərdə tutulmuş bütün problemlər, demək olar ki, məh­rələ-mərhələ ətraflı şərh olunmuşdur. Əlbəttə, bu da müəl­lifin zəngin elmi araşdırma təcrübəsinə malik ol­masından xəbər verir... Oxuculara xidmətin əsas isti­qa­mətini və bu sahədəki ye­niliklərin tətbiqi tərcüməsini müəl­­lif aşağıdakı ardıcılıqla şərh etmiş və oxucularına çat­dırmağa nail ola bilmişdir:
-Milli Kitabxana haqqında “Dövlət proqramı”nın mər­hə­lə-mərhələ şərh edilməsi;
-Milli Kitabxanada oxuculara xidmətin ayrı-ayrı sahələ­ri­nin sis­temli şərh edilməsi,
-Milli Kitabxananın iş təcrübəsinin məntiqi ardıcılıqla şərh edilməsi.
-Milli Kitabxananın quruluş sisteminin şərh edilməsi;
-Dövri mətbuatın və dövri xarakter daşıyan elmi əsərlə­rin, elmi xəbərlərin elektron variantının hazırlanması və iş­də tətbiq edilməsi;
-Mikrofilmlərin mətninin xüsusi komputer yaddaşına kö­çürülməsi;
-Kitab, qəzet və jurnalların elektrik versiyaları ilə yanaşı, Milli Kitabxananın Fondunda olan Musiqi ədəbiyyatının notlar­ının elektron versiyasının oxucuların istifadəsinə ve­ril­məsi.
-Azərbaycan Respublikasında Kitabxana-İnformasiya sa­hə­sinin 2008-2013-cü illərdə inkişaf üzrə “Dövlət proq­ramı”nın həyata keçirilməsi;
-Beynəlxalq musiqi saytı olan “Petruçi Musiqi Kitab­xa­na­sı”nda Azərbaycan xalıq motivləri və bəstəkar­larımı­zın 300-dən çox musiqi əsərinin notları habelə, Azərbay­can korifey ifa­çılarının səs yazıları mp.3 for­matında yer­ləş­di­ril­məsi;
-Diyarşünaslıq elmi biblioqrafiyasının elektron versiya­sı­nın ya­radılması.
-Oxucular, eləcə də, Dünya miqyasında Azərbaycanla ma­­­­raq­lananlar Milli kitabxananın saytı və elektron kata­loqu vasi­təsilə istədikləri əsərlərlə tanış ola bilmməsi im­kan­larının yara­dıl­ma­sı,
-Milli Kitabxanada Elektron Dissertasiya Fondunun təş­kili və ondan istifadə edilməsi.
-Milli kitabxananın ümumi Fondunda olmayan ədəbiy­yatı Rusiya Dövlət Kitabxanasından və digər Dünya ki­tabxana­ların­da istifadə etmənin təşkil edilməsi;
-Milli kitabxananın ölkəmizin bütün kitabxanalarına, elə­cə də, bütün oxuculara xidmət etmək imkanlarının ya­ra­dılması və s. geniş şərh olunmuşdur.
Kitabda Milli kitabxananın oxucu zalları haqqında da geniş məlumat verilmişdir...

Bizim mülahizəmizə görə, “Oxuculara xidmətin əsas isti­qa­mətləri, innovativ yeniliklərin tətbiqi təcrübəsi” adla­nan bu ki­tab-yalnız Milli Kitabxanada çalışan kitabxa­na­çılar üçün yox, ümumiliklə, ölkəmizin bütün kitabxana­la­rın­da çalışan kitabxa­naçılar üçün də faydalı ola biləcə­yini nəzərə alaraq, ölkəmizin digər şəhərlərində və rayon­la­rın­da fəaliyyət göstərən Mərkəzi kitabxanalarının rəhbər iş­çilərinin Respublika müşa­virə­sində mü­zakirə edilməsi və təcrübə mübadiləsi edil­məsi də öz bəh­rəsini verərdi...

M.N.ÇOBANOV,
professor


.